مغز چگونه «باورهای هذیانی» را ایجاد می‌کند؟

موضوع پژوهش: بررسی ارتباط بین «انتظارات قبلی از نوسانات محیطی» (Prior expectations of volatility) و شکل‌گیری «هذیان‌های گزند و آسیب» (مانند پارانویا).

خلاصه پژوهش: پژوهشی که اخیراً در مرکز پزشکی دانشگاه وندربیلت (VUMC) انجام شده و در ۲۲ اکتبر ۲۰۲۵ منتشر گردیده، نشان می‌دهد افرادی که معتقدند محیط اطرافشان بسیار بی‌ثبات و متغیر است (حتی اگر در واقعیت اینطور نباشد)، بیشتر در معرض ابتلا به هذیان‌های پارانوئید (این باور که دیگران قصد آزار رساندن به آن‌ها را دارند) هستند.

یافته‌های کلیدی:

1. نظریه «کدگذاری پیش‌بینی‌کننده» (Predictive Coding): این پژوهش بر اساس این نظریه استوار است که مغز دائماً در حال پیش‌بینی آینده بر اساس تجربیات گذشته است.
2. ارتباط نوسان و پارانویا: محققان دریافتند افرادی که در دوران کودکی سوءرفتار را تجربه کرده‌اند، ممکن است یک «باور قبلی» (Prior) مبنی بر «نوسانی بودن» یا غیرقابل پیش‌بینی بودن جهان در مغزشان شکل گرفته باشد.
3. هدف درمانی جدید: این «باور به نوسان» می‌تواند به عنوان یک هدف درمانی جدید مورد استفاده قرار گیرد. به جای به چالش کشیدن مستقیم باور هذیانی (که معمولاً آن را قوی‌تر می‌کند)، درمان شناختی-رفتاری (CBT) برای روان‌پریشی می‌تواند به فرد کمک کند تا این باور زمینه‌ای مبنی بر بی‌ثبات بودن دنیا را به‌روزرسانی کند.
4. نتایج آزمایش: این مطالعه نشان داد که هم درمان CBT برای روان‌پریشی و هم «درمان مبتنی بر دوستی» (Befriending Therapy) توانستند این باور به نوسان را کاهش دهند و در نتیجه، هذیان‌های گزند و آسیب را نیز بهبود بخشند. این نتایج از طریق مدل‌سازی محاسباتی، تست‌های شناختی و بررسی فعالیت مغزی تأیید شد.

اهمیت پژوهش: این تحقیق راه را برای درمان‌های جدیدی باز می‌کند که به جای تمرکز بر خودِ هذیان، بر مکانیسم‌های مغزی و شناختیِ زیربنایی آن (یعنی باور به بی‌ثبات بودن محیط) تمرکز دارند.

منبع

• ناشر: VUMC News (مرکز پزشکی دانشگاه وندربیلت)
• عنوان مقاله: “Behind the curtain: secrets of the volatile, delusional brain”
• تاریخ انتشار: ۲۲ اکتبر ۲۰۲۵
• لینک: https://news.vumc.org/2025/10/22/secrets-of-the-volatile-delusional-brain/