همه چیز دربارهٔ کانابیس (ماریجوانا): ترجمه رسمی از گزارش سازمان جهانی بهداشت (WHO)
خلاصه و چکیده مطلب :
گزارش WHO کانابیس را بهعنوان مجموعهای از فرآوردههای روانگردان گیاه Cannabis sativa تعریف میکند که اصلیترین ترکیب فعال آن Δ⁹-تتراهیدروکانابینول (THC) و دیگر کانابینوئیدها هستند؛ این ماده با مصرف سالانه حدود ۱۴۷ میلیون نفری (۲.۵٪ جمعیت جهان) پراستفادهترین داروی غیرقانونی است، مصرف آن بهویژه در جوانان و در کشورهای توسعهیافته رشد سریعی داشته؛ اثرات کوتاهمدت آن شامل اختلال در حافظه و یادگیری، کاهش توانایی روانحرکتی و افزایش خطر تصادف است و حتی مقادیر ۲۰ میلیگرم THC میتواند تا ۲۴ ساعت بر عملکرد فرد تأثیر بگذارد؛ مصرف مزمن نیز ممکن است به اختلالات شناختی پایدار، وابستگی روانی، تشدید روانپریشی در افراد مستعد و آسیب راههای هوایی منجر شود و در بارداری کاهش وزن نوزاد را در پی داشته باشد؛ با این حال، WHO کاربردهای درمانی کانابینوئیدها مانند کنترل تهوع شیمیدرمانی، درونابینول برای بیماران خاص و پتانسیل درمانی در آسم، گلوکوم، افسردگی، بیاشتهایی، اسپاسم و صرع را نیز تأیید کرده است.
مقدمه
🔍 این مقاله ترجمهای کامل و رسمی از گزارش سازمان جهانی بهداشت (WHO) دربارهٔ کانابیس است. منبع اصلی آن در انتهای مطلب آمده است و هدف از انتشار آن، افزایش آگاهی عمومی و تخصصی دربارهٔ اثرات روانی، جسمی، اجتماعی و کاربردهای درمانی کانابیس است.
🔸 تعاریف و اصطلاحات پایه کانابیس
در گزارش سازمان جهانی بهداشت، کانابیس بهعنوان یک اصطلاح عمومی برای فرآوردههای روانگردان گیاه Cannabis sativa تعریف شده است. اصلیترین ماده روانفعال موجود در این گیاه، دلتا-۹-تتراهیدروکانابینول (THC) است. ترکیباتی که ساختار مشابهی با THC دارند، کانابینوئیدها نامیده میشوند.
واژهٔ «ماریجوانا» نیز عمدتاً برای اشاره به برگها و بخشهای خام گیاه استفاده میشود. حشیش از گلهای مادهٔ تلقیحنشده بهدست میآید و روغن حشیش یا کانابیس اویل عصارهای غلیظ از کانابینوئیدهاست که از طریق استخراج شیمیایی تهیه میشود.
🔸 اپیدمیولوژی جهانی مصرف کانابیس
طبق آمار منتشرشده توسط WHO:
-
کانابیس پُرمصرفترین ماده مخدر غیرقانونی در جهان است؛
-
حدود ۱۴۷ میلیون نفر (۲.۵٪ از جمعیت جهان) سالانه از کانابیس استفاده میکنند؛
-
این رقم، چندین برابر بیشتر از مصرف کوکائین و مواد افیونی (هر کدام حدود ۰.۲٪) است؛
-
از دهه ۱۹۶۰ تاکنون، رشد مصرف کانابیس در کشورهای توسعهیافته مانند آمریکا، اروپا و استرالیا سریعتر از دیگر مواد بوده؛
-
کانابیس با فرهنگ جوانان پیوند خورده و سن شروع مصرف آن نسبت به سایر مواد پایینتر است؛
-
کشش قیمتی کوتاهمدت کانابیس پایین و بلندمدت بالا است؛ یعنی در بلندمدت، کاهش قیمت با افزایش مصرف همراه است.
🔸 اثرات کوتاهمدت (حاد) مصرف کانابیس
مطابق گزارش WHO، اثرات حاد شامل:
-
اختلال در یادگیری و حافظه کوتاهمدت، بهویژه زمانی که در دورههای یادگیری و یادآوری استفاده شود؛
-
کاهش عملکرد روانحرکتی در وظایف پیچیده مانند رانندگی یا کار با ماشینآلات؛
-
مصرف تنها ۲۰ میلیگرم THC میتواند عملکرد فرد را تا ۲۴ ساعت مختل کند؛
-
افزایش احتمال تصادف رانندگی در حالت نشئه از کانابیس.
🔸 اثرات بلندمدت (مزمن) مصرف کانابیس
مصرف مکرر و طولانیمدت کانابیس میتواند منجر به پیامدهای زیر شود:
-
اختلالات شناختی پایدار در پردازش اطلاعات، توجه و حافظه؛
-
وابستگی روانی به کانابیس با از دست رفتن کنترل بر مصرف؛
-
تشدید علائم اسکیزوفرنی در افراد مستعد؛
-
آسیب به نای و نایژهها، التهاب راه هوایی و کاهش ایمنی تنفسی؛
-
افزایش موارد برونشیت مزمن و حاد؛
-
مصرف در بارداری ممکن است به کاهش وزن تولد نوزاد و خطر برخی سرطانهای نادر در کودکان منجر شود (هنوز در حال بررسی است).
در کشورهای در حال توسعه، به دلیل کمبود دادههای علمی، اطلاعات قطعی کمتری در دسترس است؛ اما انتظار نمیرود اثرات زیستی آن تفاوت زیادی با کشورهای توسعهیافته داشته باشد.
🔸 کاربردهای درمانی کانابینوئیدها
برخلاف اثرات سوء، WHO به کاربردهای بالینی برخی کانابینوئیدها نیز اشاره دارد:
-
درمان تهوع و استفراغ در مراحل پایانی سرطان یا ایدز؛
-
درونابینول (نسخه دارویی THC) در آمریکا برای بیماران خاص تجویز میشود؛
-
اثرات بالقوه در درمان آسم، گلوکوم، افسردگی، بیاشتهایی، اسپاسم و صرع؛
-
WHO پیشنهاد داده است که تحقیقات بیشتر روی نوروفارماکولوژی THC و تأثیرات آن بر سیستم گوارشی و مغز ادامه یابد.
منبع رسمی
🔗 سازمان جهانی بهداشت – بخش سلامت روان و مواد اعتیادآور: گزارش دربارهٔ کانابیس
📌 این مقاله تنها ترجمهای از گزارش رسمی WHO است و هدف آن اطلاعرسانی علمی برای متخصصان، دانشجویان روانشناسی، و علاقهمندان به مباحث سلامت روان میباشد. برای تشخیص یا درمان، حتماً با روانپزشک یا روانشناس بالینی مشورت کنید.